.png)
Pirati kradu podvodno crnogorsko blago
Izvor: Dan
Autorka: Milica Krgović
Foto: RCUD
Potopljeni brodovi koji se nalaze na dubinama do 50 metara devastirani su u potpunosti. Predmeti sa njih su izneseni van Crne Gore ili su u privatnim zbirkama ronilaca – podvodnih pirata za koje je više od jedne decenije crnogorsko podmorje postalo "Eldorado" za kojekakve pljačke i nezakonita bogaćenja, a sve zbog nedostatka bilo kakvog propisa (zakona, uredbe i dr.) koji bi uredio oblast vršenja podvodnih aktivnosti u vodama Crne Gore, upozorili su iz Regionalnog ronilačkog centra za podvodno deminiranje i obuku ronilaca (RCUD) u izvještaju za prošlu godinu.
– Zbog nedostatka zakonskih propisa u oblasti vršenja podvodnih aktivnosti u vodama Crne Gore od 2013. godine, kada je ukinuta Uredba o vršenju podvodnih aktivnosti u vodama Republike Crne Gore, omogućeno je kako pojedincima, tako i grupama da izvode podvodne aktivnosti u vodama Crne Gore bez znanja i kontrole državnih organa, čime je ugrožena bezbjednost luka i marina, infrastrukturnih objekata pod vodom i drugih štićenih objekata i ličnosti, a hidroarheološki lokaliteti u crnogorskom podmorju ostali su bez zaštite, koji su na radost savremenih gusara postali bogati rudnik za pljačke, devastacije i sredstvo kojekavog biznisa i protivzakonitog bogaćenja – ukazuju iz Regionalnog centra.
U izvještaju o radu za prošlu godinu navode da je izvedeno podvodno istraživanje na podmornici potopljenoj u Prvom svjetskom ratu.
– Izvedena su i podvodna istraživanja i pregled jednog broja potonulih plovila koja su otkrivena prethodnih godina, u cilju utvrđivanja njihovog stanja.
Tokom ovih podvodnih pregleda ustanovljeno je da su dva broda potonula u periodu prije nove ere devastiranja od strane nelegalnih ronilačkih grupa i pojedinaca.
Želimo da istaknemo da smo poslednjih godina svjedoci devastacije podvodnih arheoloških lokaliteta od strane raznih kriminalnih grupa, za koje su vađenje i prodaja predmeta postali unosan biznis.
U praksi se pokazalo da su devastatori kulturnog nasleđa otuđivali predmete iz crnogorskog podmorja (amfore i druge arheološke nalaze), radeći to uglavnom u manjim grupama ili pojedinačno, bez bilo kakvog nadzora države.
Naglašavamo da su nalazišta koja se nalaze bliže obali i na manjim dubinama do 50 metara devastirana, dok su ona koja se nalaze na većim dubinama i udaljenije od obale zasad očuvana – predočeno je u izvještaju Regionalnog centra.
Ukazuju da je nelegalna trgovina umjetninama, kao poseban vid kriminala, evidentno izražena na prostoru Balkana, a novac dobijen na ovaj način služi najvećim dijelom za finansiranje raznih nelegalnih radnji, organizovanog kriminala, a posebno, korupcije i terorizma, o čemu su na simpozijumu u Budvi i u Podgorici, kao i u medijima, govorili i predstavnici OEBS-a i regionalne kancelarije UNESKO-a iz Sarajeva.
Regionalni centar je u izvještajnom periodu realizovao protivminsko pretraživanje morskog dna na površini od 40.000 kvadrata, na dubinama do 60 metara, u trajanju od 30 dana u periodu od 1. maja do 1. oktobra.
– Prilikom protivminskog pretraživanja ustanovljeno je da ima minskoeksplozivnih sredstava zaostalih nakon Prvog i Drugog svjetskog rata i odlaganih tokom vojnih aktivnosti na moru.
Dosadašnji rezultati protivminskog podvodnog izviđanja rezultat su izrade projekta podvodnog deminiranja površine od 3.170.000 m², koji je RCUD pripremio u cilju apliciranja za dodjelu sredstava iz međunarodnih fondova, kako bismo u narednom periodu izvršili čišćenje prostora od zaostalih eksplozivnih sredstava pod vodom.
Zadatak lociranja i izvlačenja iz vode zaostalih eksplozivnih sredstava veoma je složen i teško izvodljiv za bilo koju državu bez pomoći međunarodnih fondova za pomoć u protivminskim aktivnostima državama koje imaju problem sa eksplozivnim sredstvima pod vodom zaostalim nakon ratnih sukoba.
Ubojna sredstva na Jadranu i u širem području Mediterana ne predstavljaju novu brigu.
Riječ je o problemu koji je u stalnom porastu zbog daljeg korišćenja u svrhu modernog jahtinga i zbog potencijalne zloupotrebe eksploziva i prisustva sakupljača starog metala – navodi se u izvještaju.
U izvještajnom periodu, ronioci RCUD-a su na poziv nadležnih državnih organa, po zahtjevu pet porodica koje su tražile pomoć ronilaca, u traganju za utopljenim licima proveli 18 dana roneći u rijekama, jezerima i moru.
Ukazali su i na nedostatak profesionalnog ronilačkog kadra i motivacije sportskih ronilaca da se obučavaju za ovu vrstu posla, uprkos otvorenosti RCUD-a za prijem novih kadrova životne dobi između 21–25 godina.
– Nedovoljna motivisanost profesionalnih ronilaca u pogledu materijalnih primanja u odnosu na rizik posla.
Nedovoljna količina savremene opreme, nedostatak hiperbarične komore na mjestu ronjenja, nepostojanje podvodnog poligona za obuku.
Neriješena zakonska mogućnost da profesionalni ronilac – podvodni deminer i instruktor profesionalnog ronjenja koji obavlja poslove rukovođenja organizacijom podvodnog deminiranja, podvodno deminiranje i obuku podvodnih deminera stiče pravo na starosnu penziju sa navršenih 50 godina života, posebno ako se ima u vidu da se ovi poslovi ubrajaju u najopasnije poslove na svijetu i da ronioci imaju beneficirani radni staž šest mjeseci na godinu dana.
Posebno ističemo da se ronioci izlažu mnogim efektima, uključujući: ronjenje na velikim dubinama, hladnoću, hiperbarične gasove, povišeni pritisak pri disanju, fizički napor i stres, kao i rizik od kruženja balončića gasa u krvi nakon ronjenja – ukazuju iz RCUD na brojne probleme sa kojima se suočavaju.
Više desetina tona eksplozivnih sredstava pod vodom
U toku 2024. godine izvedene su četiri akcije podvodnog deminiranja i 42 akcije protivminskog izviđanja na različitim lokacijama.
– Podmorje sadrži velike količine municije bivših vojski, raznih protivbrodskih mina, kao što su magnetne, kontaktne, hidrostatske, akustične, torpeda i drugih eksplozivnih sredstava.
Podvodna ubojna sredstva i dalje izazivaju veliku zabrinutost. Ovo oružje ne ostaje nužno pod vodom.
Civili se nalaze u iskušenju da prikupljaju podvodne ostatke starog metala i eksploziva.
Generalno posmatrano, ta lica mogu da ih prodaju na crnom tržištu u svrhu korišćenja organizovanog kriminala i terorizma, kao i za potrebe u kamenolomima ili ribolovu.
Tokom podvodnih ispitivanja u svrhu identifikacije eksplozivnih sredstava, ronilački tim RCUD-a je procijenio da bi podmorje moglo da sadrži više desetina tona eksplozivnih sredstava pod vodom.
Prilikom procjene rizika, iskustvo RCUD-a u podvodnom deminiranju područja ispod vodene površine za koja se sumnja da su kontaminirana zaostalim eksplozivnim napravama, mora se uzeti u obzir na osnovu sledećih činjenica: tokom 2004. godine tim podvodnih deminera RCUD-a uklonio je i uništio 65 tona neeksplodiranih ubojnih sredstava i drugih eksplozivnih naprava na podmorju najuužeg prolaza u Bokokotorskom zalivu, na Verigama.
Sa morskog dna i sa kopna bivše vojne baze Arsenal u gradu Tivtu (sadašnji turistički kompleks Porto Montenegro), ekipa deminera RCUD-a uklonila je i neutralisala 2008. godine 17 tona neeksplodiranih ubojnih sredstava.
Demineri RCUD-a su 2014. godine uklonili iz podmorja bivše vojne baze u Kumboru (sadašnji turistički kompleks Porto Novi) oko 10 tona raznih eksplozivnih naprava – navodi se u izvještaju RCUD-a.
- Tagovi:
- Ronjenje
- RCUD
- Podmorje
- brod
- Devastacija
