Austrougarska tvrđava budući dom Vojnog muzeja Crne Gore
Izvor: RSE
Autor: Miloš Rudović
Foto: Gov.me
Vlada Crne Gore namjerava da austrougarsku tvrđavu iz 19. vijeka prenamijeni u Vojni muzej, saopšteno je iz Ministarstva odbrane za Radio Slobodna Evropa.
Tvrđava Goražda nalazi se kod Kotora, u Bokokotorskom zalivu, blizu nekadašnje austrugarsko-crnogorske granice.
Činila je okosnicu austrogarske odbrane od napada sa crnogorske strane.
Bila je jedna od četiri oklopljene tvrđave u kompleksnom sistemu od preko 100 vojnih struktura Austro-Ugarske u širem reonu Boke.
Opkoljena je rovom koji prati oblik većim dijelom ukopane tvrđave.
Tvrđava ima status nepokretnog kulturnog dobra.
Istorijski značaj i dobar pogled
Upravo su njen istorijski značaj, sadašnje stanje, mogućnost rekonstrukcije ali i pogled na zaliv bili odlučujući pri odabiru lokacije za budući Muzej Vojske Crne Gore, pojasnili su iz Ministarstva za RSE.
Tvrđava se nalazi na turističkoj ruti između Kotora i Nacionalnog parka Lovćen, u blizini Tivta i Budve.
U neposrednoj blizini tvrđave prolazi i panoramska žičara između Kotora i Lovćena otvorena prošle godine, što će, očekuju u Ministarstvu, povećati posjete muzeju.
Prostor koji okružuje tvrđavu je takođe u vlasništvu države i omogućava smještaj eksponata većih dimenzija.
- Oružane borbe vezane za područje Crne Gore i njeno okruženje pružaju veliku količinu materijala koji su uticali na formiranje i oblikovanje današnje države - navode iz Ministarstva.
Za konkretnu realizaciju projekta vojnog muzeja potrebna je odluka Vlade.
Težište postavke na 19. vijeku
Iz Ministarstva su za RSE kazali da bi budući muzej trebao da prikaže duboke korijene vojne tradicije, još od neolitskog doba sve do danas.
- Težište bi bilo na opremi i naoružanju koje je u našem vlasništvu.
U Vojsci imamo značajan broj istorijskih primjeraka, od kojih neki datiraju iz 19. vijeka i svrstavaju se u rijetke eksponate i na svjetskom nivou - kazali su u tom resoru.
Dio buduće postavke uskladišten je u vojnim magacinima i kasarnama i vrši se njeno sortiranje, obrada i priprema.
Iz Ministarstva pojšanjavaju i da bi se dio eksponata koji datiraju iz ranijeg perioda nabavio i putem donacija, razmjenom ili nabavkom.
Spomen soba - riznica iz Drugog svjetskog rata
A prvobitni plan je bio da vojni muzej bude u Podgorici.
Tada je saopšteno da bi u njemu bili smješteni i eksponati iz Spomen sobe Pete crnogorske proleterske brigade, koja je u Drugom svjetskom ratu bila dio antifašističkog pokreta otpora.
U kasarni u podgoričkom naselju Masline još od 1974. godine postoji Spomen soba posvećena Petoj proleterskoj brigadi, njenim narodnim herojima i komandatu Savi Kovačeviću.
Brigada je osnovana 1942. godine, imala je skoro 1.000 boraca, među kojima je bilo više od 200 žena.
Učestvovala je u bitkama na Sutjesci i na Neretvi, u oslobađanju Sarajeva, Karlovca, Zagreba i Maribora.
Brigada je dala 51 narodnog heroja.
Na oko 270 kvadratnih metara izložbenog prostora mogu se vidjeti razni predmeti - oružje, fotografije, dokumenta, zastave, odlikovanja, skice i mape, vajarska i slikarska djela.
Pored više od 70 cijevi raznih kalibara, proizvedenog prije Drugog svjetskog rata u Engleskoj, Njemačkoj, Češkoj i Slovačkoj, izložen je sanitetski materijal, replika ratne zastave, čiji je original u Vojnom muzeju u Beogradu, kao i još oko 250 raznih drugih eksponata.
U "Savinoj sobi" čuva se bista komandanta, njegov automat, pištolj, dvogled, maketa rodne kuće, fotografije…
Spomen soba čuvala je dugo spomenik Josiptu Brozu Titu, vrhovnom komandantu partizanskih jedinica a potom doživotnom predsjedniku Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije.
Spomenik, rad čuvenog vajara Antuna Augustinčića, postavljen je 2018. godine u centru Podgorice.
U tvrđavama restorani
Tvrđava Goražda trebala je da bude "turistički valorizovana" poput tvrđave Besac na Skadarskom jezeru, koja je pretvorena u restoran.
To je bio plan posljednje Vlade Demokratske partije socijalista (DPS), koja je smijenjena 2020. godine.
Njihov cilj je bio, kako su naveli 2019. godine, da kulturnu baštinu valorizuju "mrežom turističkih destinacija van uobičajenih ruta na primorju".
Besac su, prema zvaničnim informacijama, podigle turske snage u 15. vijeku, da bi je krajem 17. vijeka osvojila crnogorska vojska.
Za vrijeme Drugog svjetskog rata, tvrđavu su kao zatvor koristile italijanske okupacione snage.
Vlada je dala koncesiju na ovu tvrđavu na 30 godina, za koju koncesionar plaća naknadu 1.000 eura godišnje uz 15 odsto od ostvarene neto dobiti.
Primjera radi, vlasnik koncesije je za oko 15 mjeseci isplatio državi nešto više od 4.500 eura, kazali su za RSE iz Ministarstva kulture.
A država je prethodno za rekonstrukciju tvrđave, koristeći pretpristupne fondove Evropske unije, osigurala preko 800.000 eura, uglavnom bespovratnih sredstva.
Tvrđava Goražda, pored Kotora, izbjegla je sudbinu ugostiteljskog objekta.
