Opština Ulcinj: Upućeno 29 sugestija i predloga na nacrt Prostornog plana države (LISTA)
Izvor, foto: Ul info
Predsjednik Opštine Ulcinj Omer Bajraktari je formirao Stručnu komisiju od sedam članova za analizu i davanje prijedloga, sugestija i komentara na Nacrt Prostornog plana Crne Gore (PPCG) do 2040. godine i izvještaja o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu.
Nakon podrobne analize Ministarstvu turizma, ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera upućeni su sljedeći komentari, priijedlozi i sugestije:
Na karti Sintezna karta: Struktura prostornog razvoja Crne Gore, broj karte SK-3, Obalna linija granica Morskog Dobra, je data postojeća granica Morskog Dobra.
Kako je na tekstualnom dijelu strana 241 stoji, cit. ‘Korigovati definiciju obale i morskog dobra u smislu da je obala, u pravilu, prostor koji pripada moru (linija do koje dopiru najveći talas pri najjačem nevremenu); prostor koji služi za pristup obali i moru (pojas od 6 m od linije najvećih talasa) kao i prostor koji je u funkciji korišćenja mora i obale (aktivnosti koje se odvijaju na moru – plovidba, morski ribolov, kupališta i sl.) a da morsko dobro pored mora i obale može obuhvatiti i širi prostor ali samo onaj na kojem su sadržaji u funkciji mora i obale. Izuzetak od pravila: morskom dobru ne pripadaju ranije, propisno, izgrađene strukture na obali a koje po prirodi (definiciji) ne čine obalu- kao što su urbane strukture, regionalni i magistralni putevi i sl. Takođe, zakonom bi trebalo utvrditi da se granica prostora obale i morskog dobra definišu prostorno planskim dokumentima’,
Smatramo da je potrebno da se na istoj karti ucrta planirana granica morskog dobra na osnovu navedenog iz tekstualnog dijela.
Smatramo da je cilj ovog plana da osim postojećeg stanja, predloži i planirano stanje na karti Struktura prostornog razvoja Crne Gore na osnovu zaključka iz tekstualnog dijela, tako da je naš predlog da se na istoj karti doda planirana granica Morskog Dobra, i to korekcija linije od Port Milene do desnog rukavca rijeke Bojane, a izbrisanje dijela granice Morskog Dobra od ušća Bojane prema izvoru rijeke.
Na karti Sintezna karta: Struktura prostornog razvoja Crne Gore, broj karte SK-3, na Ulcinjsku Solanu je označeno razvoj turizma, kao primarni privredni razvoj.
Smatramo da je potrebno navesti kroz privredni razvoj, razvoj industrije (planirana proizvodnja soli), kao primarni potencijal Ulcinjske Solane, a razvoj turizma bude naveden samo kao prateća djelatnost i iza razvoja industrije u hijerarhiji prioriteta privrednog razvoja za predmetnu zonu.
Smatramo da revitalizacija solane kroz razvoj bilo koje druge grane, bez davanja prioriteta proizvodnji soli, nije pravi put za njen razvoj i to ne samo zbog značaja proizvodnje morske soli, nego prevashodno iz razloga što se bez proizvodnje soli na tom prostoru stvara ogroman ekološki problem, koji može biti i te kako limitirajući faktor za razvoj turizma na Velikoj Plaži, a i ozbiljan zdravstveni problem.
Treba navesti da su na teritorije EU, dvije znatno manje solane, i to u Hrvatskoj i Sloveniji, u funkciji, što učvršćuje stav da ovi industrijski objekti mogu biti profitabilni.
Predlažemo da je potrebno navesti kroz privredni razvoj, razvoj industrije (planirana proizvodnja soli), kao primarni potencijal Ulcinjske Solane, a razvoj turizma bude naveden samo kao prateća djelatnost.
Na karti Sintezna karta: Struktura prostornog razvoja Crne Gore, broj karte SK-3, predlažemo da se predvidi razvoj turizma u seoskom području koja gravitira na lokalni značajni centar Vladimir.
Zadnjih godina smo svjedoci razvoja ruralnog turizma kroz eko-naselja, što predstavlja veliki potencijal za ovo područje.
Ovo bi doprinijelo razvoju turističke ponude Opštine Ulcinj, valorizovao veliki dio zemljišta kao i doprinijelo razvoju van-urbanih cijelina.
Na ruralnom dijelu Ulcinja nalazi se Šasko jezero, rijeka Bojana, nestali grad Šas i prelijepe planine.
U ruralnom dijelu Ulcinja žive oko 40 odsto stanovnišva. Ovo područje ima prirodni potencijal za razvoj ruralnog turizma.
Ruralni turizam bi zaživio ovo područje i poboljšao životni standard i kvalitet života stanovništva.
Kroz ovu ulcinjsko područje prolazi međunarodni put prema Albaniju, takođe u ovom ruralnom području se nalazi i granični prelaz Crna Gora-Albanija, kao i put prema Krajini (Opština Bar), gdje se nalaze prelijepa mjesta pored Skadarskog jezera.
Označena mjesta (sela) za razvoj ruralnog turizma bi bila: Šas, Vladimir, Mide, Kosići, Bojke, Kravari.
Na karti Sintezna karta: mreža naselja, saobraćajnih tokova i infrastrukturnih sistema, broj karte SK-1, nije grafički prikazan planirani granični prelaz Ckla – Zoganje, koji je već označen kao potencijal razvoja i za koji je već početa izrada infrastrukturne mreže.
Na karti Sintezna karta: mreža naselja, saobraćajnih tokova I infrastrukturnih sistema, broj karte SK-1, nije grafički prikazan postojeći pomorski granični prelaz na skeli ispod Starog Grada.
Takođe smatramo da je potrebno planirati pomorski granični prelaz na lokaciji najbliže nekadašnjeg graničnog prelaza Sveti Nikola- Pulaj, Albanija, imajući na umu planiranu plovnost rijeke Bojane kojim bi se povezalo Jadransko more i Skadarsko jezero, što omogućava dodatnu vezu sa lukom Bar i mogući razvoj nautičkog turizma, uz uslov da se obezbjedi zaštita životne sredine, kako je i konstatovano u tekstualnom dijelu, čime bi se doprinijelo ubrzanim razvojem ovog predijela.
Na karti Sintezna karta: mreža naselja, saobraćajnih tokova i infrastrukturnih sistema, broj karte SK-1, potrebno je označiti (ucrtati) luku (marina za nautički turizam) ispod Starog Grada a kao potencijalne lokacije i Port Milenu i Bojanu.
Planom namjena mora je opet izostavljen razvoj grada koji je okruzen vodom.
U drugim opštinama su predviđene plovne luke nautičkog turizma i to Tivat, Kotor, i dvije u Herceg Novom, druge vrste luka koje su predviđene kao važnija privezišta i pristaništa u Čanju, Sutomoru, Budvi, Tivatu, po dvije u Kotoru i u Herceg Novom, te velike luke za gradove Bar, Budva, Tivat, Kotor, Bijela, i Herceg Novi.
Na karti Sintezna karta: mreža naselja, saobraćajnih tokova I infrastrukturnih sistema, broj karte SK-1, potrebno je označiti (ucrtati) ribarsku luku (ribarska posta) na lokaciji Port Milena-Rt Đerane, gdje je već u proceduri izrada studije i dalja faza projektovanja za ribarsku luku.
Na karti Sintezna karta: mreža naselja, saobraćajnih tokova i infrastrukturnih sistema, broj karte SK-1, ucrtana je brza saobraćajnica koja ulazi u teritoriju opštine Ulcinj na sjevernom dijelu Opštine.
U tekstualnom dijelu plana, U okviru tačke 2.1. Opšta struktura uravnoteženog prostornog razvoja, na strani 26 definisan je Primorski razvojni saobraćajni pravac Herceg Novi – Ulcinj i predlaže se unapređenje saobraćaja od Herceg Novog do Bara i Ulcinja.
Ovdje se Ulcinj samo formalno pominje pošto u nastavku tekstualnog dijela plana i grafičkim prilozima koji tretiraju razvoj saobraćajne infrastrukture, sve novoplanirane saobraćajnice zaobilaze Ulcinj.
Nije planirana izgradnja odgovarajuće veze kojom bi se povezala buduća brza saobraćajnica prema graničnom prelazu prema Albaniji i Ulcinju, što znači da jedina veza ostaju postojeći putevi iz Bara i Vladimira.
Na strani 146 opisana je ruta brze saobraćajnice koja povezuje gradove crnogorskog primorja: „Poslije Bara brza saobraćajnica nastavlja za Ulcinj i za Albaniju“.
To jednostavno nije tačno.
Iz priložene karte saobraćaja se vidi da brza saobraćajnica ne nastavlja do Ulcinja nego zaobilazi Ulcinj i ide za Albaniju (preko Šasa ili Sukobina).
Predlažemo da se u plan ucrta saobraćajnica, nivoa brze ceste koja će povezati planiranu brzu saobraćajnicu sa Ulcinjem.
U protivnom, jedina saobraćajna veza Ulcinja (kopnena, jer drugih Ulcinj nema) ostaće postojeći put iz Bara (koji više nije magistralni nego gradska ulica) i neprikladni put prema Vladimiru.
Saobraćajna izolovanost će svakako, vrlo brzo postati smetnja za ozbiljnija ulaganja u turističke kapacitete na Velikoj Plaži.
Predlozi za trasu ove saobraćajnice može biti, sa južne strane Možure ili da se postojeći magistralni put Vladimirske Krute-Ulcinj planira kao brza saobraćajnica.
Na karti mreža naselja i pravci gravitacije, karta br.11, za značajni lokalni centar – Vladimir, predlažemo dodati oznaku razvoja osnovnih usluga RU.
Kako je lokalni centar – Vladimir teritorijalni centar gdje gravitira veliki broj ruralnih naselja, a ujedno i prvi značajni lokalni centar jednog od najfrekventnih graničnih prelaza, smatramo da je neophodno razvijati osnovne usluge.
Na karti mreža naselja i pravci gravitacije, karta br.11, za opštinski centar i centar regionalnog značaja – Opštinu Ulcinj planirano je jačanje vodećih funkcija turizma, uprave i poljoprivrede.
U tekstualnom dijelu Plana, u okviru tačke 7.1 – Razvoj društvenih djelatnosti, na strani 124, kao jedan od ciljeva razvoj društvenih djelatnosti postavljen je “Svi regionalni centri trebaju da imaju ustanove akademskog/visokog obrazovanja”.
Smatramo da treba uvažiti specifičnost Ulcinja i strukturu njegovog stanovništva i predvidjeti mogućnost razvoja visokog obrazovanja (posebno na albanskom jeziku) u Ulcinju.
Pored visokog obrazovanja, iz istih razloga treba planirati i razvoj kulturnih djelatnosti, tim prije što je Ulcinj jedan od najstarijih gradova na Jadranu sa bogatim kulturno-istorijskim nasljeđem.
Isto tako i kad je zdravstvo u pitanju, imajući u vidu da u Ulcinju, u toku sezone (koja je sve duža) boravi od 70-120.000 ljudi, neophodno je planirati i određeni viši nivo usluga zdravstvene zaštite ( dnevna bolnica i operatvna sala u okviru porodilišta).
Takođe treba imati u obzir da ulcinjska obala ima bar tri izvorišta sumporne vode kao što su Ženska plaža i rt Mendra.
S obzirom da su ljekovita svojstva ovih izvorišta u tretiranju neplodnosti već dokazane, iznad ove plaže svrsishodno je ostaviti mogućnost za kliniku ili zdravstveni centar za fertilitet i plućne bolesti.
Na osnovu navedenih zaključaka smatramo da pored turizma, uprave i poljoprivrede, treba da se planira jačanje vodećih funkcija obrazovanja, kulture i zdravstvenog sistema.
11. Kako smo u prethodnom period uvidjeli interesovanje i stupili u kontakt sa SEEIIST (Međunarodni institut za održive tehnologije na prostoru Jugoistočne Evrope), predlažemo da kao potencijal razvoja zdravstvenog turizma, ali i ostalih zdravstvenih usluga, na predio Zoganje (konkretno KO 1281 KO Zoganje, svojina država Crne Gore), da se navede u tekstualnom dijelu, ali i ucrta na grafičkom dijelu zona kao potencijal za razvoj zdravstvenih ustanova i zdravstvenog turizma.
Na karti Sintezna karta: Struktura prostornog razvoja Crne Gore, broj karte SK-3 kao i na tekstualnom dijelu strana 171 cit. ‘SE Briska Gora: Instalisana snaga: (50 MW + 200 MW) Planirana proizvodnja: (90 GWh + 360 GWh)’ može se konstatovati da je Briska Gora najveća planirana zona za fotonaponske elektrane.
Uzimajući u obzir makrolokaciju i mikrolokaciju planiranih fotonaponskih elektrana, između Ulcinjske Solane i Šaskog jezera, udaljenost od Velike plaže kao najveći potencijal razvoja Opštine Ulcinj ali i Države Crne Gore, smatramo da je ovo velika površina za ovaj predio.
Ovime bismo smanjili potencijal razvoja turizma Šaskog jezera i Ulcinjske Solane ali i doprinijeli devalorizacije susjednih parcela ovako prevelike zone.
Dodatni faktor jeste uticaj fotonaponskih panela (ogromna površina tipa ‘ogledalo’) na 250 različitih vrsta ptica i ostalog bogatog biodiverziteta područja, za šta predlažemo dodatne studije o procjeni uticaja na životnu sredinu.
Predlažemo da se smanji zona planirana za fotonaponske elektrane, zato što smatramo da predmetna zona nosi veliki potencijal u razvoju poljoprivrede (vinogradi, voćnjaci), eko turizma i visokog turizma,
Takođe je veliki rizik uticaja na biodiverzitet mikroregiona (ogromna površina ‘ogledala’) između dva veoma značajna habitata.
Na karti Sintezna karta: mreža naselja, saobraćajnih tokova i infrastrukturnih sistema, broj karte SK-1, da se utvrdi kanal (postojeći, van funkcije) rijeka Bojana-Šasko jezero.
Na tekstualnom i grafičkom dijelu da se da mogućnost proširenja GUR zone za Opštinu Ulcinj, i to obuhvatiti modul 1 i PHG sa južne strane i Kodre 2 sa sjeverne strane.
Na karti Sintezna karta: Struktura prostornog razvoja Crne Gore, broj karte SK-3, predlažemo brisanje bušotina na otvorenom moru, jer su već rađena istraživanja i utvrđeno je da nema nalazišta nafta i gasa čija eksploatacija je ekonomski opravdana.
Takođe, naftne bušotine su koliziji sa razvojem turizma.
U tekstualnom dijelu plana, Tačka 1.4. Opšti ciljevi – prioriteti i strateška usmjerenja prostornog razvoja Crne Gore (strana 19), kao Cilj 1. postavljen je – Ublažavanje regionalnih nejednakosti.
Pošto u okviru razvijenog, Primorskog regiona imamo opštinu Ulcinj, koja je po svim parametrima na nivou nerazvijenih opština Sjevernog regiona, predlažemo da se kod Cilja 1 doda – i nejednakosti u razvoju unutar pojedinih regiona.
U okviru tačke 1.5. Specifični sektorski ciljevi, na strani 22 predlaže se da fokusu razvoju turizma bude, između ostalog- „intenzivniji razvoj turizma u Sjevernom i dijelom Središnjem regionu, posebno u ruralnom, agro, eko i zdravstvenom vidu turizma“.
Ne umanjujući značaj predložene mjere, smatramao da ipak u fokusu razvoja turizma u Crnoj Gori treba da bude razvoj kupališnog, ljetnjeg turizma, pošto je i dalje, svugda u svijetu osnovni motiv turističkih putovanja – odmor u ljetnim mjesecima i kupališni turizam.
Na strani 64 se razmatraju Primarni turistički proizvodi Primorskog regiona i pravilno se zaključuje da more i sunce predstavljaju ključni motiv dolaska u ovaj region.
Međutim, konstatuje se nedostatak ključne infrastrukturne potpore – plaža.
Postavlja se pitanje – što je sa Velikom plažom? Je li moguće da obrađivači ne prepoznaju, po mnogima najveći turistički potencijal u Evropi?
Punih 14 km pješčane plaže plus 3,5 km na Adi.
Podsjećamo da je njemački DAG u Master planu razvoja turizma u Crnoj Gori, još 2002. Veliku plažu sa Adom prepoznao kao najveći potencijal za razvoj turizma, na kojoj treba da se izgradi više od 70 odsto ukupnih hotelskih kapaciteta Crne Gore.
Predlažemo da se tom resursu posveti veća pažnja u planu-proporcionalno značaju koji treba da ima za ukupan turistički razvoj Crne Gore.
Na strani 30 dat je prikaz demografske projekcije za period 2025-2040.
Projekcijom za Ulcinj za 2025. je predviđeno da ima 2.000 manje stanovnika nego što ima danas?
Do 2040.godine predviđa se rast od 100-200 stanovnika za pet godina?
Predlažemo da se preispita realnost tako projektovanih demografskih kretanja u opštini Ulcinj, pošto od te projekcije zavisi planiranje kapaciteta infrastrukturnih objekata, priivrednog razvoja i dr.
Na strani 41 u Tabeli 5.1-1 Najznačajnija ležišta mineralnih sirovina i aktivni rudnici u Crnoj Gori navode se nalazišta kvarcnog pijeska – Pistula, Rt Đerane, Zoganje ?
Moguće je da se radi o tehničkoj omašci pošto na tim lokacijama nema kvarcnog pijeska pa bi u cilju izbjeganja nepreciznosti, trebalo provjeriti ove podatke.
U okviru tačke 6.2 Koncept zaštite prirode, na strani 96 i dalje prikazan je koncept zaštićenih područja.
Uočljivo je da je za gotovo cjelokupno područje opštine Ulcinj predviđeno stavljanje pod neki vid zaštite.
Uvažavajući značaj adekvatne zaštite prostora ukazujemo na nesporni uticaj pretjerane zaštite na ekonomski razvoj.
Predlažemo da se planom uspostavi balans i rješe mogući konflikti između planiranog nivoa zaštite i razvojnih potreba opštine.
Na strani 147 navedeni su prioriteti u izgradnji glavnih saobraćajnica u Crnoj Gori – prvo Bar – Boljare i to dionica Andrijevica –Mateševo, pa onda Jadransko jonski autoput, pa tek onda brza cesta na crnogorskom primorju.
Predlažemo da Prostornim planom promjeni redosljed prioriteta – prvo brza cesta i zaobilaznice oko primorskih gradova pa onda ostali putevi.
Otežani saobraćaj i nedopustivo dugo putovanje od i do granica Hrvatske i Albanija, ili od aerodroma do destinacija za odmor, postaje sve veći problem i prijeti da postane faktor odvraćanja za dolazak na odmor u Crnu Goru.
Od strane 207 date su smjernice za izradu niže planske dokumentacije i to po zonama.
Za sve razvojne zone primorskog regiona preporučuje se „formiranje zelenih prodora uz morsku obalu i kontrola izgradnje na udaljenosti od obalne linije“ , samo za Ulcinj preporuka glasi „ primjena obalnog odmaka i proširenog odmaka gradnje od obalne linije“ .
Postavlja se pitanje- zašto Ulcinj se gura od mora. Ulcinj je ionako jedini primorski grad koji kontakt sa morem ostvaruje praktično, jedino na kratkom potezu uz Malu plažu.
Jasno je da se mora sačuvati obala i pažljivo graditi u zonama uz morsku obalu, ali je jasno da je to najatraktivnija i komercijalno najisplativija zona za gradnju i neprihvatljivo je da samo Ulcinj snosi teret ispunjavanja obaveza za zaštićene zone obale.
Predlažemo i insistiramo da i za Ulcinj važe iste smjernice za planiranje kao i za ostale primorske gradove.
Na strani 215 dat je tabelarni pregled ključnih podataka po oblastima: planirane namjene, udjela građevinskih područja, mreža naselja, zaštićenih i potencijalno zaštićenih područja, saobraćaja, energetske infrastrukture, hidrotehničke infrastrukture, upravljanja otpadom i dr. I to samo po regionima.
Trebalo bi dati prikaz po pojedinim gradovima kako bi se vidjelo koji su gradovi iskoristili i premašili predviđene parametre iskorišćenosti zemljišta a kod kojih gradova postoje rezerve i mogućnost za intenzivniji razvoj.
Na strani 164 ‘Sukobin-Murićani; Drumski; Putnički, zajednički’, predlažemo da se ovaj granični prelaz planira kao putnički i robni.
Smatramo da ovo bi jačalo tržišnu ekonomiju Opštine Ulcinj, kao i skratilo i pojačalo vezu Luke Bar sa značajnim centrima regiona (npr. Skadar).
Na karti Sintezna karta: mreža naselja, saobraćajnih tokova i infrastrukturnih sistema, broj karte SK-1 za dio planirane brze saobracajnice od Vladimira do graničnog prelaza Sukobin, predlažemo da se trasa planirane brze saobraćajnice približava trasi postojećeg magistralnog puta.
Alternative za to su približavanje do naseljenih mjesta sa južne strane postojećeg magistralnog puta ali i prelaza sa sjeverne strane postojeće magistrale.
Razlozi za ovo su uticaj planirane ceste na kontaktna područja kao i svojstva i konfiguacija terena.
27. Predlažemo da se Regionalni put R 15 podigne na viši nivo i to na Magistralni put M2.1. (Vladimir-Ostros- Virpazar) kao veza između M1 i M2.
Ovime bi smo prepoznali potencijal razvoja dijela Anamalskog i Krajinskog područja.
Smatramo da ovaj magistralni put nosi potencijal jednog od najatraktivnijih panoramskih magistralnih puteva u regionu.
28. Predlažemo da se Regionalni put R22 imenuje u M13 kao veza između Ulcinja i novog graničnog prelaza na Bojani Sveti Nikola- Pulaj, Albanija, koji je predložen na prethodnim tačkama ovog izvještaja.
29. Predlažemo da se planira izgradnja postrojenja za tretman vode za piće u Fraskanjelu.
Vodosnabdijevanje opštine Ulcinj se vrši sa gravitacionih i bunarskih izvorišta, u zavisnosti od hidrotehničkih uslova.
Glavno izvorište koje se koristi za vodosnabdijevanje opštine Ulcinj je primarno izvorište Lisna Bori, a naročito u toku turističke sezone u periodu jun – septembar kad se izdašnost izvorišta smanjuje, te u toku hidrološkog minimuma imamo glavno izvorište za snabdijevanje opštine Ulcinj sa primarnog izvorišta Lisna Bori.
Tokom izvršenih hemijskih i mikrobioloških analiza sirove vode na izvorištu Lisna Bori pokazuju povećanje koncetracije Nitrita i Fe (železa) u odnosu na standarde i uslove koji su predviđeni u Crnoj Gori.
Shodno tome, u naselju / brdu Fraskanjel u neposrednoj blizini novoizgrađene prekidne komore PK Fraskanjel, neophodno je da se predvidi izgradnja postrojenja za prečišćavanje vode za piće gdje bi se izvršila aeracija kao i taloženje sa ciljem da se poboljša kvalitet vode za piće opštine Ulcinj.
